Rijnlandgeschiedenis.nl gebruikt cookies om bezoek te meten en om het voor bezoekers mogelijk te maken informatie op deze website te delen via social media. Door verder gebruik te maken van deze website ga je hiermee akkoord.

Accepteer cookies
Menu
Rijnlandse Geschiedenis streeft naar meer historische samenhang en kennisuitwisseling in de regio.

Nieuws

Noord-Hollandse polderarchieven weer in beheer bij het hoogheemraadschap van Rijnland 

22 okt 2025 - Op woensdag 15 oktober verhuisde meer dan 35 strekkende meter archief van het Noord-Hollands Archief (NHA) te Haarlem naar Leiden. Het ging om de archieven van 18 polders die tot 1979 als zelfstandige bestuurlijke eenheden binnen het gebied van Rijnland lagen.  Even terug in de tijd Per 1 januari 1979 fuseerden deze polders met de Haarlemmermeerpolder tot het waterschap Groot-Haarlemmermeer. Het nieuwe waterschapsbestuur zetelde in het Polderhuis van de voormalige Haarlemmermeerpolder in het centrum van Hoofddorp. Waterschap Groot-Haarlemmermeer liet de archieven van zijn rechtsvoorgangers door een extern bureau bewerken en bracht ze in 2003 over naar de Archiefdienst voor Kennemerland in Haarlem. Alleen het archief van de Haarlemmermeerpolder bleef in de archiefruimte in Hoofddorp achter. Per 1 januari 2005 hielden zowel het waterschap en de archiefdienst als zelfstandige organisaties op te bestaan. Waterschap Groot-Haarlemmermeer ging op in het hoogheemraadschap van Rijnland, de Archiefdienst voor Kennemerland in het Noord-Hollands Archief (NHA). De polderarchieven waren vanaf 2005 in beheer bij het NHA. Later werd daarvoor een dienstverleningsovereenkomst afgesloten tussen Rijnland en het NHA. Onder één dak  In 2024 besloot Rijnland de overeenkomst te beëindigen en de archieven weer zelf in beheer te nemen. Rijnland beschikt over een eigen archiefbewaarplaats en een eigen archiefdienst. In de bewaarplaats is ruimte genoeg om de archieven een plek te geven. Rijnland beheert ook de archieven van het waterschap Groot-Haarlemmermeer en de Haarlemmermeerpolder. Door de polderarchieven weer zelf te gaan beheren, is de complete waterstaatkundige geschiedenis van de regio nu onder één dak beschikbaar.I Nieuwsgierig?  Bekijk welke polderarchieven nu bij Rijnland in beheer zijn (toegangen met de codes 2.6.3 t/m 2.6.17). Voor inzage kun je contact opnemen met onze archiefdienst via archief@rijnland.net

Nieuwsbrief oktober 2025 

20 okt 2025 - De Nieuwsbrief is in te zien door op onderstaande link te klikken. Link naar Nieuwsbrief oktober

Nieuwsbrief oktober 2025 

19 okt 2025 - Terugblikken op de Erfgoeddag; de Monumentenwacht op tournee langs gemeenten; wat archeologie ons leert over klimaat; en antwoorden op de vraag hoe we historische stadsparken kunnen behouden. Dat en meer lees je in de oktober-nieuwsbrief! Link naar de Nieuwsbrief

Genealogieën en verhalen van Rijnlandse en Kennemerlandse Voorouders deel II 

5 okt 2025 - Familiegeschiedenissen uit de regio Rijnland en Kennemerland Familieverhalen worden altijd verteld en soms worden ze opgeschreven. Het liefst wil je dan natuurlijk ook dat ze ook worden gelezen. De afdeling Rijnland en Kennemerland van de Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV) besloot een oproep te doen om deze verhalen te verzamelen. En deze oproep vond gehoor bij verschillende schrijvers. Nu zijn dertien verhalen uit de regio Rijnland en Kennemerland gebundeld in dit boek. Het zijn stuk voor stuk verhalen met een bijzondere inhoud, zoals verschillende genealogische zoektochten, een emigratieavontuur naar Rusland begin 20ste eeuw, een vermissing van heel lang geleden die eindelijk wordt opgelost, een veroordeling in het verleden waarbij de man vrijuit gaat voor overspel en de vrouw gestraft. In dit boek komt met name de waardering voor vrouwen uit het verleden naar voren. Kortom, het is een interessante mix geworden van verhalen over gewone mensen uit de geschiedenis van de regio Rijnland en Kennemerland met de volgende inhoud: Salomon Benjamin van Kloeten en Breestraat 52 te Leiden. Piet de Baar   De Matriacirkel van Trijntje Vink (1751-1819) uit Noordwijk aan Zee. Carla van Beers De Valkenburgse (ZH) Maria Kleijn werd veroordeeld tot 40 jaar verbanning wegens het plegen van vele diefstallen en het meerdere malen gelegenheid geven tot overspel. Jan van Egmond   Helena wordt Magdalena? Een reis van Tholen naar Leiden. Hans van Felius   Dirk van Alkemade en het Huys te Zassenem (Ter Leede). Aad van der Geest   Hollandse klompen uit Rusland: klompenmaker Arij Willem Bouman en zijn reizen naar Keizerrijk Rusland. Djoeke Gubler-Leeuwenhoek   Iedere tekening heeft een verhaal: de hospita’s van Beestenmarkt 48. Har van Fulpen en Ger Koper   Wij, vrouwen van het platteland! Cor Langeveld   De Haarlemse broers Mes, Napoleon en naar de Barrebiesjes gaan. Wijnand Mes   De ‘vrouwtjes’ van de Heeren studenten in Leiden. Ank Poland Rijk, maar met geld is niet alles te koop. Het leven van Wijnanda Petronella van Hoolwerff. Yvonne Prins   Een genealogische speurtocht naar een familiegeheim, eindigend aan de Zijlpoort. Ab Stikkelorum   Trijntje Cornelis en Maria Rijckaert. Twee Leidse vrouwen. Sytske Visscher     Verschenen 27 september 2025. Uitgave in eigen beheer, 206 pag. Prijs: € 25,-. Plus eventuele verzendkosten Bestellen bij: penningmeester-ryn@ngv.nl

ELO Nieuwsbrief september 2025 

2 okt 2025 - Commissaris van de koning op bezoek Eerder deze maand ontvingen we in het Gravensteen burgemeester Peter Heijkoop en Commissaris van de Koning Wouter Kolff. Samen met directeur Arthur Barendsen en gemeentearchivaris Cor de Graaf bekeken zij bijzondere archiefstukken. Dit was één van de eerste ontvangsten in het Gravensteen. Ons tijdelijke onderkomen dat we gebruiken gedurende de verbouwing — zowel als werkplek voor onze medewerkers als voor publieksactiviteiten. We houden je op de hoogte van de verdere ontwikkelingen.  Link naar de Nieuwbrief
Naar het nieuwsoverzicht

Agenda eendaags

Boeren in de Poelpolder 

28 okt 2025 -   Op dinsdag 28 oktober 2025 om 20.00 uur organiseert de Vereniging Oud Lisse de lezing Boeren in de Poelpolder.Tijdens deze avond vertellen Cor Langeveld, Mart Duineveld en Pieter van der Zon over de landbouwbedrijven van hun families vroeger én nu.   Deze bijeenkomst maakt deel uit van een reeks activiteiten rond het in 2024 verschenen boek De Lisserpoelpolder 1624-2024, uitgegeven ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van de polder.   De sprekers Cor Langeveld (1960) groeide op in de eeuwenoude boerderij Langeveld aan de Ringsloot, die generaties lang in familiebezit was. Zelf koos hij niet voor het boerenbestaan, maar als wetenschapper aan Wageningen University bleef hij nauw betrokken bij de landbouw. Mart Duineveld (1959) is geboren in de Lisserpoelmolen. Zijn vader begon er in de jaren vijftig een klein veebedrijf, dat inmiddels is uitgegroeid tot een modern bedrijf, geleid door Mart en zijn zoon Bas. Pieter van der Zon (1960) groeide op in boerderij Ouderzorg, gebouwd door zijn opa in 1925 aan de 3e Poellaan. Het bedrijf ontwikkelde zich tot een bloeiende onderneming, waarin Pieter inzet op duurzaamheid en innovatie. De vierde generatie 'zijn dochter, schoonzoon en zoon' staat klaar om het bedrijf voort te zetten.   Thema's van de avond In gesprek met de drie boerenzonen komen onder meer de familiegeschiedenis, de sterke band met de Poelpolder en de ingrijpende veranderingen in het gebied aan bod. Ook wordt besproken wat nodig is om een boerenbedrijf in de polder toekomstbestendig te maken.   Praktische informatie Locatie: CNB, Heereweg 347, Lisse (gratis parkeergarage beschikbaar) Aanvang: 20.00 uur (inloop vanaf 19.30 uur) Toegang: gratis voor leden van de Vereniging Oud Lisse; niet-leden betalen €5,00 Aanmelden: via onze website (VOL = VOL): oudlisse.nl/evenement/28okt25

Leiden bevrijd! - P.J. Bloklezing 2025 door Hans Blom 

30 okt 2025 - De foto's die Nico van der Horst op en rond 8 mei 1945 in Leiden nam, laten in de eerste plaats de vreugde zien van de bevrijding, die toen even al het andere overheerste. Zij weerspiegelen zo ook de opluchting dat de ellende voorbij was, al zouden de effecten en de verliezen van de oorlog nog lang gevoeld worden. Zij tonen bovendien de hoge verwachtingen over een toekomst waarin alles beter zou worden. Die authentieke en ook begrijpelijke gevoelens maskeerden wel enigszins hoe groot de problemen waren waarvoor het land (en dus ook de stad Leiden) stond; en hoe groot de schade was die de, in totale chaos geëindigde, bezettingstijd had aangericht. Zo luidde de door Nico van der Horst in mei 1945 vastgelegde vreugde een aantal moeilijke jaren in voor herrijzend Nederland. In de P.J. Bloklezing, volgend op de vertoning van de beelden, zal Hans Blom trachten dat nader toe te lichten, zo veel mogelijk aan de hand van Leidse voorbeelden. Link: Leiden bevrijd! - P.J. Bloklezing 2025 door Hans Blom

Symposium van de Stichting Historisch Leiden: Koloniën, Kennis & Collecties 

31 okt 2025 - Tijdens het jaarlijkse symposium van de Stichting Historisch Leiden duiken we in de verborgen verhalen achter Leidens rol in de wereldgeschiedenis. Hoe beïnvloedden koloniale netwerken de ontwikkeling van wetenschap? Welke keuzes maakten veelzijdige onderzoekers, verzamelaars en instituten in de opbouw van de collecties die we vandaag bewonderen? En welke vragen roept dit erfgoed nu op? Daarover komt u meer te weten op het symposium op 31 oktober. Historici, curatoren en onderzoekers delen hun kennis in een aantal flitslezingen. Het symposium nodigt uit tot kritisch nadenken over de erfenis van het verleden en de betekenis daarvan voor het Leiden vandaag de dag. Het symposium is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de Leidse geschiedenis. Of je nu student, onderzoeker of liefhebber van geschiedenis bent: dit is dé gelegenheid om je kennis te verbreden en in gesprek te gaan met experts uit het Leidse verleden. Programma   13:45 - 14:45 Drie flitslezingen Sjoerd Ramackers         Leidenaren van kleur in de 17e en 18e eeuw Emma Sow                    3 oktober 1931: een koloniale tentoonstelling op wielen  Nick Tomberge              Een Indonesische toerist in Leiden en vice versa 1870-1945 14:45 - 15:15                  Pauze en posterpresentaties   15:15 - 16:00                  Twee flitslezingen Jacintha Groen               De kracht van (mijn) voorouders Marit Scheepsma           De Leidse katoenindustrie in koloniaal perspectief   16:15 - 17:15                  Drie flitslezingen Caroline Drieënhuizen     Een kris in het museum, 'nog met bloed besmeerd' Daniel Soliman              Toetanchamon bestolen? Een vergulde rozet in het RMO Tom Quist                       Kennis over koloniale collecties: herkomstonderzoek    17:15 -  17:30                 Einddiscussie en afsluiting     De Stichting Historisch Leiden is een samenwerkingsverband tussen de Universiteit Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken en de Historische Vereniging Oud Leiden.   Link: Symposium van de Stichting Historisch Leiden: Koloniën, Kennis & Collecties

Voorouderspreekuur Oegstgeest 

1 nov 2025 - Ook zo genoten van de uitzendingen van Verborgen Verleden en wilt u beginnen met onderzoek naar uw voorouders en weet u niet hoe? Of bent U al begonnen, maar loopt U ergens vast? Op onze voorouderspreekuren is iedereen van harte welkom met vragen, zowel leden als niet-leden. Deze spreekuren onder meer vinden plaats op de eerste zaterdagmorgen van de maand in de Bibliotheek van Oegstgeest, een makkelijk te bereiken locatie aan de Lange Voort in Oegstgeest. Wilt u beginnen met onderzoek naar uw voorouders en weet u niet hoe dat moet? Bent u vastgelopen met uw onderzoek of tijdens het onderzoek zijn verschillende vragen ontstaan? U bent van harte welkom op het voorouderspreekuur. Op dit spreekuur treft u enkele bestuursleden, die met u zullen meedenken en zoeken naar mogelijkheden en oplossingen. Wij helpen u graag met uw vragen over stamboomonderzoek en familiegeschiedenis. Bovendien kunt u kennismaken met het opzoeken van de gegevens via internet. Probeer zoveel mogelijk gegevens over geboortedatum en plaats van voorouders mee te nemen. Deze ochtenden worden in samenwerking met de Historische Vereniging Oegstgeest gehouden, als u andere geschiedenis-vragen over Oegstgeest heeft, kunt u hier ook terecht.  Adres:  Bibliotheek Oegstgeest - Lange Voort 2T Aanvang: 10.30 uur - Einde: 12:30 uur    

Historische wandeling door Alphen aan den Rijn 

1 nov 2025 - Leer Alphen aan den Rijn eens op een andere manier kennen. Tijdens een wandeling of fietstocht met een stadsgids kijk je op een andere manier naar je woonplaats. Stadsgidsen van de Historische Vereniging leiden u door het centrum van de stad en langs de oevers van de Oude Rijn. Onderweg vertellen zij over de geschiedenis van de bewoners, de bebouwing en de bedrijvigheid door de eeuwen heen. Zo’n wandeling kan in tijd variëren al naar gelang de samenstelling en interesses van de groep. Ruime aandacht zal worden besteed aan uw wensen en vragen tijdens deze tocht. Een minimum aantal deelnemers is niet vereist, wat betekent dat de stadswandeling altijd doorgaat. Op verzoek kan er ook een wandeling worden aangeboden in de Engelse taal. Praktische informatie wandeling eerste zaterdag van de maand: Dit is een maandelijkse wandeling. deze wandeling is het gehele jaar op de eerste zaterdag van de maand, vertrektijd 11.00 uur. Aanmelden kan bij Ria Langeveld-Turkenburg, tel. 0172-475265, maar is niet verplicht. Start- en eindpunt: Gebouw De Vergulde Wagen van de Historische Vereniging Alphen aan den Rijn, Van Boetzelaerstraat 48, 2406 BG Alphen aan den Rijn (schuin tegenover de Hema). 
Naar de agenda

Agenda meerdaags

Meesterlijk Mysterie - Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot 

11 okt 2025 t/m 8 mrt 2026 - Emotie, verstilling en melancholie. Fenomenaal geschilderd. Maar door wie? Dat weet niemand. In de tentoonstelling Meesterlijk Mysterie - Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot leer je deze anonieme tijdgenoot van Rembrandt kennen: Meester I.S. De intieme schilderijen zijn meesterlijk geschilderd, vol detail en psychologische diepgang. Museum De Lakenhal brengt, samen met Serlachius Museum in Finland, de schilderijen van Meester I.S. uit internationale en particuliere collecties voor het eerst bij elkaar. Ze worden getoond naast werk van tijdgenoten Rembrandt, Gerrit Dou en Jan Lievens. Ontdek het geheimzinnige verhaal van een groot kunstenaar, wiens naam onbekend bleef. De tentoonstelling is te zien van 11 oktober 2025 t/m 8 maart 2026.

Tentoonstelling 'Pieter Groeneveldt: de kunst van de eenvoud' 

24 sep t/m 21 dec 2025 - Pieter Groeneveldt (1889 – 1982) was een veelzijdig kunstenaar met een brede artistieke belangstelling. In 1923 opende hij in Den Haag de bloemenwinkel Sheherezade, waar hij zijn bloemstukken presenteerde in keramiek van eigen makelij. Vier jaar later vestigde hij een werkplaats voor het vervaardigen van aardewerk aan de Donklaan in Voorschoten, die zou uitgroeien tot de ‘Groeneveldt Aardewerkfabriek’. Er werd zo’n dertig jaar lang succesvol geproduceerd. In 1972 was een faillissement echter onvermijdelijk. Pieter Groeneveldt bleef als keramist actief in zijn atelier aan huis. Vooral de vazen, potten en schalen uit deze periode zijn zeer geliefd en gezocht. Museum Voorschoten is trots op de omvangrijke collectie aardewerk van Groeneveldt, die in de loop van de tijd is verworven. Al eerder, in 2006 en 2013, waren er tentoonstellingen van de keramiek. Sindsdien zijn verschillende voorwerpen uit de collectie steeds te zien geweest in overzichtstentoonstellingen over de lokale historie en de kunstnijverheid. Enkele jaren geleden kwamen medewerkers van het museum in contact met drie kenners en verzamelaars van het aardewerk van Groeneveldt. Het idee ontstond een tentoonstelling in te richten met een selectie van het aardewerk uit de collecties van deze verzamelaars, aangevuld met stukken uit de collectie van het museum. En zo presenteert Museum Voorschoten nu de expositie ‘Pieter Groeneveldt: de kunst van de eenvoud’. De tentoonstelling is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de genoemde verzamelaars. Deze expositie biedt een unieke kans een aantal topstukken van Groeneveldt uit privé-collecties te zien. Dankzij een interview op film met Groeneveldts achterneef Henri Boshouwer Kroet krijgt de bezoeker een beeld van de kunstenaar als persoon. In een videopresentatie toont de keramiste Ilse Pijper hoe het vervaardigen van keramiek in zijn werk gaat. De tentoonstelling is te zien van 24 september tot en met 21 december.

Tentoonstelling Kunstenaarsdorpen Muze met zes gezichten 

21 sep 2025 t/m 18 jan 2026 - Vanaf zondag 21 september 2025 is in het Katwijks Museum een nieuwe tentoonstelling te zien, Kunstenaarsdorpen Muze met zes gezichten. Het is opnieuw een bijzondere tentoonstelling, omdat zij niet alleen schilderijen, gouaches en tekeningen toont over Katwijk, maar ook over nog vijf andere kunstenaarsdorpen van omstreeks 1900. Naast Katwijk zijn dat Domburg, Nunspeet, Volendam, Laren en Bergen. De tentoonstelling brengt het werk bij elkaar van grote namen, zoals  Van Goyen, Israëls, Artz ,Kaemmerer, Wallat,  Castle Keith, Gruppé, Toorop en Sluiter. Van elk dorp zijn dezelfde taferelen te bewonderen, dorpsgezichten, landschap, interieurs en de bewoners en hun werkzaamheden. Tot slot is er, als contrast, van elk dorp een schilderij van het dorp zoals het er tegenwoordig uitziet. Zo ontstaat een caleidoscopisch beeld van zes dorpen die gemeen hebben dat zij ooit omvangrijke kunstenaarskolonies kenden, en toch verschillend zijn door hun uiterlijk, de kleding van de bewoners, hun latere ontwikkeling en het feit of het dorp wel of niet aan een kust lag. Aanleiding voor de expositie is dat de gemeente Katwijk, het Katwijks Museum en de stichting Kunstenaarsvereeniging Katwijk DUNAatelier gezamenlijk gastheer zijn voor de jaarvergadering van EuroArt die van 25 tot 28 september plaatsvindt. EuroArt is de Europese federatie van 45 kunstenaarsdorpen uit dertien landen, zodat deze vergadering een internationaal publiek naar de nieuwe tentoonstelling in het Katwijks Museum brengt. Kunstenaarsdorpen Muze met zes gezichten is te zien in het Katwijks Museum van 21 september 2025 tot en met 18 januari 2026. Voor meer informatie, kaartverkoop en openingstijden zie www.katwijksmuseum.nl. 

'Het Rijke Roomse Leven" 

1 sep 2025 t/m 30 jun 2026 - Op zondag 31 augustus werd in museum Oud Alkemade in Oude Wetering de nieuwe tentoonstelling ‘het Rijke Roomse Leven’ geopend. Het is een prachtige verzameling geworden van beelden, schilderijen en attributen!  Het is zeker de moeite waard om een bezoek aan deze tentoonstelling te brengen. Het katholieke geloof in al zijn pracht en praal wordt op mooie wijze uitgebeeld in de vorm van voorwerpen, heiligenbeelden, foto’s, kleding en we vertonen gevarieerd diverse prachtige films met betrekking tot dit thema waaronder die van de Sacramentsprocessie van Rijpwetering naar Oud Ade, van afgelopen zomer. Een feest van herkenning voor vele ouderen, een kennismaking voor de jongere generatie! Het museum aan de Saskia van Uylenburchlaan 22 is geopend op zondagmiddag van 14.00-17.00 uur en dinsdagmiddag van 13.30-16.00 uur. De tentoonstelling is te zien t/m 30 juni 2026

Expositie ‘VAREN VOOR VRIJHEID’ 

3 mei 2025 t/m 15 mrt 2026 - Vanaf 3 mei 2025 presenteert Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945 in het Katwijks Museum de expositie ‘VAREN VOOR VRIJHEID - de onmisbare rol van de Nederlandse koopvaardij in WOII’. AANLEIDING Tachtig jaar geleden kwam er een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar vieren en herdenken wij ‘80 jaar Vrijheid’. In dit kader wil de Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945 speciale aandacht schenken aan een onderbelicht hoofdstuk uit de geschiedenis: de onmisbare rol van de Nederlandse koopvaardij in de bevrijding van Europa en Azië.   Ondanks gevaren van bommenwerpers, onderzeeboten en zeemijnen speelden Nederlandse koopvaardijschepen een cruciale rol in de bevoorrading van de geallieerden. De expositie brengt een ode aan alle opvarenden van de koopvaardij, die onder levensgevaarlijke omstandigheden hun plicht deden. Zij hielden koers! ROL KOOPVAARDIJ De expositie verhaalt over de risico’s en ontberingen die Nederlandse zeelieden hebben moeten doorstaan in de zes jaar die zij van huis waren. Ze belicht de wereldwijde overzeese geallieerde oorlogvoering tegen Duitsland en Japan. Die oorlog bestond niet alleen uit militaire, maar ook uit enorme logistieke operaties overzee. Talloze vrachtschepen, tankers, zeeslepers en passagiersschepen vervoerden, veelal in konvooi varend, jarenlang kolossale hoeveelheden materieel, munitie, troepen en voorraden over de Atlantische Oceaan, de Noordelijke IJszee, de Middellandse Zee, de Stille Oceaan en de Javazee. Nederlandse passagiersschepen vervoerden tijdens de oorlog zo’n 2 miljoen man aan troepen over de wereldzeeën. Alleen al de tot troepentransportschip omgebouwde ‘Nieuw Amsterdam’ nam bijna 400.000 manschappen voor haar rekening. Zonder deze zeetransporten zou de oorlogvoering van de geallieerden onmogelijk zijn geweest en hadden wij onze vrijheid in 1945 niet herwonnen. Nederland had begin 1940 met 1.200 zeeschepen een van de grootste koopvaardijvloten ter wereld. Deze vloot telde ruim 32.000 bemanningsleden, waarvan ongeveer 19.000 Nederlanders. VAARPLICHT De Nederlandse regering in ballingschap in Londen besloot in juni 1940 de koopvaardij te militariseren en legde bemanningsleden een vaarplicht op. Nog dezelfde maand hielpen Nederlandse schepen bij de evacuatie van Britse troepen uit Duinkerken naar Engeland. Daarna speelden ze onder meer een cruciale rol bij de evacuatie van Britse eenheden uit Griekenland in april 1941, de bevoorrading van Malta midden 1941, de invasie van Frans Noord-Afrika eind 1942 en de invasie van Normandië op en na D-Day. Bovendien namen Nederlandse koopvaardijschepen massaal deel aan de Slag om de Atlantische Oceaan, de konvooien van de Verenigde Staten naar de Sovjet-Unie en aan de konvooien over de Stille Oceaan. Ook in de Indische wateren speelde de Nederlandse koopvaardij een grote rol, vooral in de eerste maanden van 1942. ENORME VERLIEZEN In totaal gingen 525 Nederlandse koopvaardijschepen verloren, waarbij 4.200 zeelieden het leven lieten. Desondanks bleef de Nederlandse koopvaardij een essentiële rol speken, zelfs ruim na de geallieerde overwinning in 1945. Soldaten moesten met hun materieel tenslotte ook weer terug naar huis. Pas in maart 1946 werd de vaarplicht opgeheven. GROOTSTE BIJDRAGE De inzet van de koopvaardijvloot is de grootste Nederlandse bijdrage aan de geallieerde overwinning en van onschatbare waarde gebleken. Toch is deze bijdrage lange tijd onderbelicht gebleven. De expositie ‘Varen voor Vrijheid’ brengt dit dramatische verhaal in het Katwijks Museum tot leven met aangrijpende foto’s, persoonlijke voorwerpen, authentieke scheepsmodellen, indrukwekkende schilderijen, een grote wand met scheepsmodellen op schaal en een imposante maquette van een konvooi op zee. Gedurende de expositie worden rondleidingen gegeven en lezingen georganiseerd, waarin experts en nabestaanden deze bijzondere geschiedenis verder uitdiepen.  
Naar de agenda

Artikelen

Rijnlandse ontginningen op hoogveen of laagveen

28 sep 2025 - Lang gold het idee dat de middeleeuwse ontginningen in Rijnland plaatsvonden op grote hoogveenkoepels, geschikt voor landbouw en turfwinning. Dik Parlevliet toont echter aan dat dit beeld grotendeels op aannames berust. Historische en archeologische gegevens wijzen erop dat de eerste ontginningen begonnen langs Rijnoevers en kreken, en zich uitbreidden naar laagveen- en bosveengebieden. Dit land was vruchtbaar en bruikbaar voor graanteelt, terwijl hoogveen zuur en ongeschikt was. Methoden om hoogveen te verbeteren waren in de Middeleeuwen nauwelijks uitvoerbaar. Turfwinning groeide wel in belang, gedreven door de vraag naar brandstof. Bronnen uit de 14e en 15e eeuw tonen bovendien aan dat op veengrond nog rogge en gerst werd verbouwd. Natuurlijke processen, zoals de afdamming van de Rijn bij Wijk bij Duurstede, vergemakkelijkten de ontwatering. Parlevliet concludeert dan ook dat de Rijnlandse ontginningen grotendeels plaatsvonden op laagveen, en dat het beeld van één uitgestrekt hoogveenmassief moet worden herzien.

De geschiedenis van het huis Adegeest in Voorschoten.

23 aug 2025 - Het huis Adegeest dateert uit de dertiende eeuw en was toen eigendom van het geslacht Van Wassenaer. Misschien is Adegeest nog ouder maar daarvan zijn geen gegevens bekend. Na 1395 had het geslacht Van den Bosch Adegeest in leen van de graven van Holland. Tijdens het beleg van Leiden in 1573/1574 is Adegeest vermoedelijk verbrand. In 1672 kreeg Johan van der Meer Adegeest in vrij eigendom en kreeg hij het recht om bij Adegeest twee zwanen te houden. Johan bouwde een nieuwe buitenplaats op de plaats van de middeleeuwse boerderij en liet op enige afstand van de buitenplaats een nieuwe boerderij bouwen. In 1863 is de buitenplaats afgebroken. Nabij de buitenplaats stond een boerderij die nog steeds bestaat. In 1961 werd Adegeest door de gemeente onteigend en werden er ongeveer 1300 huizen in de nieuwe wijk Adegeest gebouwd.

‘Kniertje in Opstand’.

15 jul 2025 - Sjaak van der Velden beschrijft hoe in februari 1990 een vijftigtal vrouwen in staking gingen bij het Katwijkse bedrijf Ouwehand. Zij waren hun tweederangspositie als visverwerkers meer dan zat. Zij waren oproepkrachten en vreesden door uitzendkrachten vervangen te worden. Zij wilden gewoon een vast contract en binnen de CAO vallen. Daarnaast waren er nog heel wat andere klachten. De staking werd indertijd geschetst als een spontane actie. Van der Velden laat echter zien dat de Dienstenbond FNV een belangrijke rol speelde. De Katwijkse ‘Kniertjes’ namen wel het initiatief, overigens na een lange voorgeschiedenis. Steunde de FNV de staking, het CNV – de grootste bond bij Ouwehand – deed dat niet. Andere arbeiders lieten zich dan ook makkelijk door de directie opjutten tegen de staaksters. Van der Velden laat zien hoe het eraan toeging bij deze (kleine) staking met bijeenkomsten in de Ontmoetingkerk, eigen stakersliedjes en het bewerken van de pers. Uiteindelijk wonnen de vrouwen. Na een week verklaarde de directie dat de CAO 1990 ook op hen van toepassing zou zijn. Op 16 maart vierden de vrouwen daarom feest. Voor de vrouw die voorop ging kreeg het gebeuren later echter een nare nasmaak. Zij werd ontslagen omdat ze te negatief over de producten van Ouwehand had gesproken in een interview.

Op weg naar de Corbulotunnel

3 jul 2025 - De komst van de automobiel ruim een eeuw geleden bracht grote veranderingen aan het wegennet met zich mee. Aanpassingen die niet direct en niet zonder slag of stoot zijn gerealiseerd. In onze omgeving kwam er een nieuwe weg door de Haarlemmermeer langs Schiphol, Rijksweg 4, nu A44. Nog voor de Tweede Wereldoorlog waren er ook plannen voor de 4a langs de oostkant van Leiden en om beide wegen met tunnels te verbinden. Deze, nu de A4, werd pas in 1968 voltooid. De toen al gewenste verbinding tussen beide rijkswegen kwam pas in 2024 tot stand. In het rijk geïllustreerde artikel staan de vele hobbels beschreven die genomen moesten worden om zo ver te komen. Een proces waarin mejuffrouw Begeer van de Zilverfabriek in Voorschoten een markante rol speelde. Bijna een eeuw na de eerste initiatieven kon de Corbulotunnel in de Rijnlandroute, de N434, geopend kon worden. De verbinding tussen A4 en A44 en daarmee de ontsluiting van het zuidelijk deel van de Duin- en Bollenstreek is daarmee een feit.

De andere kant van het verleden van Rijnland. Een schets van verbindingen met kolonialisme en slavernij.

24 jun 2025 - Ramackers plaatst de slavernij in het bredere kader van kolonialisme. Daardoor komen niet alleen de WIC en 'de West' aan de orde, maar ook de VOC en 'de Oost', zoals ook in het Leidse (voor)onderzoek gebeurde. Dat de Leidse verbindingen veel sterker bleken dan menigeen dacht, is eigenlijk niet vreemd voor een stad die bestuurders leverde voor WIC en VOC. Maar er zijn ook verbindingen met Rijnland. Zo zijn enkele van de vroegste investeerders in de WIC te vinden in Koudekerk en Warmond, dragen plantages en forten namen als Katwijk en Noordwijk, is er een VOC-schip met de naam Keukenhof en is het buiten Berbice in Voorschoten vernoemd naar de plantagekolonie waar de eigenaren hun fortuin vergaarden. Interessant is ook dat ruim 13.000 Rijnlanders in VOC-dienst zijn gegaan. Weliswaar kwamen er 10.000 uit Leiden, maar de rest uit alle Rijnlandse plaatsen, met Katwijk (555), Alphen aan den Rijn (356) en Noordwijk (264) als belangrijkste. De koloniale wereld met haar slavernij was misschien helemaal niet zo ver weg. Ramackers eindigt met de Indonesische Onafhankelijkheidstrijd (spotlight op Leiden en Leiderdorp) en de (her)ontdekking in de Leidse UB van de 'Wij slaven van Suriname' van Anton de Kom. Het artikel is een verkenning, stipt veel dingen aan en stimuleert hopelijk tot verder onderzoek.
Naar de artikelen

Deze website wordt mede mogelijk gemaakt door

Advertentie